Ngày anh xa vắng Em không trang điểm đợi chờ Những đêm gió lạnh đầu hè Khuê phòng phủ kín tâm tư
Nhìn từng hạt mưa sa Thương đời biển sầu bao la Để cho cành hoa héo khô Lỡ cung ái ân xuân thì
Ngày anh xa vắng Phấn son xếp lại chẳng dùng Trắng đêm đối ngọn đèn tàn Trăng mờ lạnh giấc cô miên
Đợi chàng một hai năm Hay là cả đời xuân xanh Ngày nao đầu pha tuyết sương Vẫn mong tái ngộ một lần
Chàng đi chinh chiến Gieo neo rừng khuya Là mong chiến thắng vai mang vòng hoa
Còn em khuya sớm chăm lo miền quê Cho lúa lên ngôi hai mùa Sống cho tình yêu thế hệ
Ngày anh xa vắng Tóc buông giữ vẹn lời thề Ước mong ngấn lệ ngày về Thay dòng nước mắt chia ly
Vì trời làm phong ba Nên đời hội ngộ chia ly Lệ rơi nhiều hơn nước mưa Dẫu cho bốn biển chẳng vừa .
“Xa Vắng” là một sáng tác của nhạc sĩ Y Vân, bài hát được nhạc sĩ viết dựa vào nội dung bài thơ Chinh phụ ngâm khúc, từ thế kỷ 18 của Đặng Trần Côn. Nội dung ca khúc nói lên nỗi lòng của người phụ nữ thời loạn có chồng đi tòng quân. Là lời tự sự cho chính cuộc đời mình, một người vợ, người chinh phụ xa chồng, xa người chinh phu với sự đau khổ vì phải sống trong sự mong ngóng, đợi chờ trong vô định, tâm trạng cô đơn và buồn tủi.
Khi nghe bài hát ta có thể mường tượng được phần nào về hình ảnh của người phụ nữ thời xưa sống trong lễ giáo với công, dung, ngôn, hạnh, với tam tòng tứ đức đặt nặng trên vai người phụ nữ. Sự cam chịu, hy sinh và chịu thiệt thòi về mình nhưng đó cũng được xem là một nét đẹp khi nói về người phụ nữ xưa. Mấy ai không khỏi xót xa cho hình ảnh của thân người phụ nữ chờ chồng đang nơi chiến trường không biết ngày về.
Mở đầu bài hát là tâm trạng buồn tủi, cô đơn, xót thương cho chính mình của người con gái. Đồng thời, cũng là thể hiện tình cảm một lòng thủy chung đợi chờ ngày chồng tòng quân trở về. Từ ngày anh xa vắng, là chuỗi ngày dài đợi chờ anh trong mỏi mòn nên em cũng đã lười không trang điểm, phấn son cũng xếp lại chẳng dùng đến. Từ ngày anh xa vắng, cũng là lúc “khuê phòng phủ kín tâm tư” nỗi ưu sầu không biết nói cùng ai, cũng không có ai sẽ chia cùng. Để rồi từ đó nhìn thấy đâu đâu cũng là “biển sầu”, để rồi tự tiếc thương cho số phận mình để lỡ tuổi xuân thì như cành hoa đang dần héo khô, lụi tàn theo thời gian. Chuỗi ngày chờ đợi ấy là hình ảnh người vợ với những suy tư trong sự trống vắng, cô đơn mà buồn thương không sao ngủ được “trắng đêm đối ngọn đèn tàn, trăng đêm lạnh giấc cô miên”.
Nhưng dù có đau buồn hay xót thương cho chính mình đến đâu, thì người con gái ấy vẫn nguyện một lòng hay dùng cả một đời để chờ đợi đến ngày chồng trở về “đợi chàng một hai năm, hay là cả đời xuân xanh, ngày nao đầu pha tuyết sương, vẫn mong tái ngộ một lần”. Đó là tình yêu đẹp, tình cảm thiêng liêng, một lòng chung thủy sắc son, “giữ vẹn lời thề”, là niềm tin nơi hậu phương mà người vợ dành cho chồng của mình. Anh chiến đấu nơi tiền tuyến đó, đầy gian khổ và hiểm nguy, không tiếc thân mình để mong một ngày mang vòng hoa chiến thắng trở về, đem lại bình yên cho dân tộc. Còn em vẫn chờ đợi anh và “khuya sớm chăm lo miền quê” để góp sức cùng anh xây dựng tương lai.
Đoạn cuối bài hát là niềm mong ước vợ chồng được đoàn tựu, người vợ đã hình dung lên khung cảnh ngày chồng mang chiến thắng trở về “ước mong ngấn lệ ngày về, thay dòng nước mắt chia ly… lệ rơi nhiều hơn nước mưa” để cho chuỗi ngày chờ đợi trong cô đơn, buồn tủi không bị hoài phí tuổi xuân.
Trường Giang.
