Ngựa phi, ngựa phi đường xa Tiến lên đường cát trắng trắng xoá Tiến lên đường nắng chói loá lóa Cánh đồng lúa in sắc chân trời mây mây xanh lam
Ngựa phi ngoài xa thật mau Lúc nguy nàn ta yêu thương nhau Giống Tiên Rồng hết sức phấn đấu Nhìn mây nước ta hát vang lừng trong nắng đào.
Kìm từ từ ngọn đồi dốc, trèo từ từ Sát bên dòng suối chảy lừ đừ Cờ tung gió bay đùa bay phất phới.
Kìm từ từ rừng trầm gió ngàn vù vù Vó câu dồn cát bụi mịt mù Đường xa tấp vui bầy chim đón chờ.
Ngựa phi trên lưng ngựa hung hăng Trên cánh đồng mênh mông Cất tiếng lên chúng ta cười vang.
Ngựa phi trên lưng ngựa phi mau Trong sương mờ đêm thâu Lao mình trong nắng mưa giãi dầu.
Ngựa phi, ngựa phi đường xa Ngựa phi, ngựa phi đường xa Ngựa phi, ngựa phi đường xa Ngựa phi đường xa … (*Lời của nhạc sĩ Phạm Đình Chương)
Ông Lê Yên sáng tác bài này trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và ông lấy tựa lúc đầu là Kỵ Binh Việt Nam, thời đó còn sử dụng ngựa rất nhiều trong hành quân cũng như vận tải vũ khí đạn dược ….
Sau năm 1954, theo một số tài liệu thì ca khúc này bị cấm ở Miền Bắc, lúc đó nhạc sĩ Phạm Đình Chương vào Nam và có sửa lời ca khúc này lại, nhạc sĩ Phạm Đình Chương đặt lại tựa là Ngựa Phi Đường Xa và được ban Thăng Long trình diễn rất thành công. Tuy nhiên trên sheet nhạc vẫn để dòng “Trích ở nguyên tác : ‘Kỵ Binh V.N.’ Của Lê YênPhạm Đình Chương tu soạn”
Còn dưới này là lời trước 1954 của NS Lê Yên :
Ngựa phi ngựa phi đường xa Tiến trên đường cát trắng trắng xóa Tiến trên đường nắng chói chói lóa Cánh đồng lúa in sát chân trời mây mây xanh lam
Ngựa phi ngựa phi vượt lên Tiến lên đường chiến đấu cố gắng Hát lên lời “Quyết chiến-Quyết thắng” Dành cơm áo xây đắp cho tự do vững bền
Ghìm từ từ ngọn đồi dốc chiều từ từ Suối chân đèo nước chảy lừ lừ Cờ tung gió bay vượt lên phất phới.
Đồi chập trùng sườn đồi vó ngựa ngập ngừng Tiến trên đường thoáng rộng tưng bừng Đàn chim trắng đang tự do vẫy vùng
Đèo cao ta mau vượt phăng phăng Qua núi rừng băng tới có xá chi suối sâu đèo cao Giật cương ta cho ngựa ta phi ta cho ngựa ta lao Lao mình trong nắng mưa dãi dầu.
Giật cương nào phi thật mau Quyết phen này chí khí chiến đấu Thắng quân thù cố chấp khát máu Đền nợ nước xây đắp cho ngày mai thêm vinh quang.
Vượt lên đi, vượt gian lao Vượt lên đập tan mọi mưu mô Vượt gian lao vượt lên đi Dựng xây hòa bình ngàn muôn năm
Rất may mắn là chúng tôi còn kiếm được 1 bản thu năm 1954.
“. . . Trải qua hơn nửa thế kỷ, ca khúc “Ngựa Phi Đường Xa” vẫn căng đầy sức sống trong lòng người Việt ở mọi nơi.
Với tiết tấu nhanh và giản dị của nhịp 2/2, ca khúc này được viết ở âm thể Fa Trưởng, một dạng âm thể phổ biến, vẫn thể hiện được tiếng vó ngựa phi dứt khoát và oai hùng. Ca từ bình dị nhưng vẫn sâu sắc, đầy hình tượng và có vần điệu như thơ. . .” Mở đầu:
“Ngựa phi, ngựa phi đường xa Tiến lên đường cát trắng trắng xoá Tiến lên đường nắng chói loá lóa Cánh đồng lúa in sắc chân trời mây, mây xanh lam”
Những hình ảnh rất quen thuộc và bình thường: cát trắng, nắng chói, đồng lúa, nhưng vẫn có gì đó “độc đáo” khiến người ta hình dung bóng ngựa lao nhanh đi xa… Từ những hình ảnh quen thuộc đó, tác giả dẫn đưa người nghe vào một thế giới khác thuộc tinh thần:“
“Ngựa phi ngoài xa thật mau Lúc nguy nàn ta yêu thương nhau Giống Tiên Rồng hết sức phấn đấu Nhìn mây nước ta hát vang lừng trong nắng đào.”
Hình ảnh Việt Nam nổi lên khi tác giả dùng cụm từ “giống Tiên Rồng”. Dân Việt được mệnh danh là con của Rồng, cháu của Tiên, dù gian khó nhưng luôn hăng say và nỗ lực phấn đấu vì Nước Việt mến yêu …. Điều khiển ngựa không phải là dễ, phải luyện tập phi ngựa, phải có nghệ thuật và phải khéo léo cầm cương mới khả dĩ điều khiển ngựa theo ý mình, nhất là đối với những con ngựa chứng. Giai điệu đoạn nhạc này trầm xuống, thể hiện sự chú ý và nỗ lực của nài ngựa:
“Kìm từ từ ngọn đồi dốc, trèo từ từ Sát bên dòng suối chảy lừ đừ Cờ tung gió bay đùa bay phất phới.
Kìm từ từ rừng trầm gió ngàn vù vù Vó câu dồn cát bụi mịt mù Đường xa tấp vui bầy chim đón chờ.”
Cả một cánh đồng mênh mông hiện ra như một bức họa, một kiệt tác: Ngựa phi khiến cát bụi mịt mù dọc theo dòng suối chảy êm đềm, trong khi gió vi vu lay ngàn cây xanh lá. Một bức họa đồng quê rất trữ tình và thơ mộng, đậm nét quê hương!
Đoạn tiếp theo có giai điệu cao như lúc ngựa hí vang và chồm lên, rồi phi nước đại:
“Ngựa phi trên lưng ngựa hung hăng Trên cánh đồng mênh mông Cất tiếng lên chúng ta cười vang.
Ngựa phi trên lưng ngựa phi mau Trong sương mờ đêm thâu Lao mình trong nắng mưa giãi dầu.”
Ngựa vẫn dai sức phi ở mọi nơi, trong mọi thời tiết, dù ngày hoặc đêm, bất kể không gian và thời gian. Sức ngựa bền bỉ như vậy phải là ngựa giỏi lắm. Và nài ngựa cũng cảm thấy sảng khoái và hạnh phúc.
Câu kết lặp đi lặp lại 4 chữ “ngựa phi đường xa” diễn tả vó ngựa tiến xa dần: “Ngựa phi, ngựa phi đường xa. Ngựa phi, ngựa phi đường xa. Ngựa phi, ngựa phi đường xa. Ngựa phi đường xa”. Ngựa cứ phi nhanh, phi xa,… không hề biết mệt mỏi. Mỗi chúng ta cũng như ngựa vẫn hí vang và chồm lên để vượt qua mọi nghịch cảnh.
Thái Salem Tổng Hợp (* Có mượn một phần bài viết của tác giả Trầm Thiên Thu đăng trên ThanhLinh.net)
